Overloners in den vreemde

De foto’s komen uit de privé-collectie van Jacqueline Elbers.

Wij, dialectsprekers weten het allemaal. Het Overloons dat wij spreken is niet meer het zuivere Overloons van onze voorvaderen. Sinds er om de 20 km een brug over de Maas ligt en we met de auto dwars door de Peel kunnen rijden, heeft ons dialect een behoorlijke deuk gehad. Het is vermengd met het Noord-Limburgs, het Maaskants en het Broekkants. Of zelfs met dialecten van buiten het Kleverlandse zoals het dialect uit de Meierij. Daarom zijn wij als dialectvorsers altijd erg benieuwd hoe mensen praten die al lang niet meer in Overloon wonen. Vaak is hun dialect in Hollandse kolonies zo vermengd met andere dialecten dat wij er geen chocola meer van kunnen maken. Maar soms is het anders. Johan Verbeek sprak met Jacqueline Elbers….

Lónders ien d’n vremde… …rake die ur Lóns dialect kwiet?

Um dè goêd nao te kunne gaon motte allicht mit mier trugkòmmers praote, mar, we motte erges beginne. Mit wie kan dè baeter as mit de vrouw mit de maeste buutelandse jaore, dus mit Jacqueline Elbers. Die sinds mei van dit jaor nó 45 jaor ien Brazilië vörgoêd is truggekòmme ien Loën en án de Derpshei wónt. Op 11 november 1967 vertrok ze al nor Brazilië umdet ze iets anders woj as ândere en um urren oëme Jaap, paoter Hendriks - die al jaore ien Brazilië werkte as missionaris  - te gón helpe. Want Jaap haj âltied veul aparts en spannends te vertelle ovver de missie, as ie um de vijf jaor ’n hallef jaor trug kwaam nor Loën en beej de familie Elbers ien huus wónde; urst án de Plósseweg en látter án de Pestoer Cremersstraot. Heej vertelde ok duk det ie dor nog goêd hulp kos gebruuke en det de meense dor nog echt dankbaar ware, as ge iets vör ze dut. Ien november 1967 wis Jacqueline ’t zeker: ik goj oëme Jaap ien Brazilië helpe. En zoë is ’t allemól begonne…                                       
Urst prótte ze dor gewoën Lóns mit Jaap, mar mit Lóns kòmde nie hiël wied ien Brazilië. Dörum hiêl ze oëge en oere goêd ope um zó gaûw meugelek de taal, ‘t Portugees, te liere. En dè lukte ur òp d’n duur hiël behuurlek, wordör ze zich hiëlemól ien kos gón zette vör sociaal waerk: jaore lang gaaf ze naejles, deuj ze bevallinge, werkte ze mit gehandicapte en leejde ze bouwprojecte. Beej vörbeeld vör ‘n ziêkehuus en vör schón water, det dör ‘n neeje, schóne leiding uut ’n meer det 10 kilomaeter wied weg laej, nor ’t dörp geleid mos werre…..’n project wór ze jaore mit bezig is gewist…                                                                                      
“Beej alles wat ik gedaon heb bin ik misschien nog steeds – um ’t zoë te zegge – ien ’t Lóns bliêve dinke”,  zet Jacqueline op de vraog wörum ze zó goêd Lóns is bliêve praote. Want ur Lóns, det mug gehuurd werre! Det zegge weej nie um ur nor de mônd te praote. Dè hebbe weej mit aege oere gehuurd en we hebbe ur ok ‘n stuk of wá biëstig geniepige en valkuulaechtige zinne - wor we lang ovver naogedocht hebbe en die we “ijkpunte” zien gón noeme  -  uut ’t Nederlands, mondeling nor ’t Lóns laote vertale. Dor miêk ze mar iën fout ien. (alliën beej de verleejen tied van ’t werkwoord “werre” zaat ze d’r naeve).  Misschien het ’t ok wel ‘n bitje geholpe det ze ien de loëp van die 45 Braziliaanse jaore tussendör ongevaer vieftien kier vör ‘n paar mónd  nor Loën is truggekòmme um vakântie te hâlde en familie en bekende wer ‘s te ziên. Weej as dialectclub viende ’t ‘n prestatie van Jacqueline, want weej hebbe ok wel ‘s - mit krom tiën - meense die nor Loën truggekòmme ware en zelf mende det ze nog goêd Lóns kosse, krom Lóns huure praote. Weej hebbe Jacqueline natuurlek ok gevraogd wá ze viendt van meense die ‘n par jaor erges anders gewónd hebbe en dan amper nog Lóns kunne (of wille) praote. Dor het ze gennen biëstig hoëgen dunk van. (En de schriever van dit stuk trouwes ok nie.) Mar…. beej òns is ze mit vlag en wimpel geslaagd! Dörum viende weej det ze ok dör ur goei Lóns hier wer hiëlemól thuushuurt! Jacqueline, bedankt det ge òw het laote uuthuure!